Tháng 6 năm 1527, Mạc Đăng Dung giết chết vua Lê Cung Hoàng và cướp ngôi lập ra vương triều Mạc. Cựu thần nhà Lê là An Thành hầu Nguyễn Kim  không chịu thần phục nhà Mạc chạy lên Sầm Châu chiêu nạp hào kiệt và đưa Lê Ninh lên ngôi vua, là Lê Trang Tông  (1533-1548) mở đầu cho thời kì Trung Hưng nhà Lê.

                 Đồng chí Hồ Đức  Phơc- Bí thư Tỉnh ủy trao bằng cho địa phương và dòng họ (ảnh chụp 17/11/2013).

Lễ đónThời kì này vùng Thanh - Nghệ trộm cướp và giặc giã nổi lên như ong. Cảnh Huy cùng năm con trai là Nguyễn Cảnh Noãn, Nguyễn Cảnh Hoan, Nguyễn Cảnh Hân, Nguyễn Cảnh Vạn, Nguyễn Cảnh Chiêu lập đồn trại, chiêu mộ quân sĩ và khởi binh tại thôn Chiêu Quả ở huyện Nam Đường^[3], tiễu trừ các đám sơn tặc, thu phục và tiêu diệt dần các thế lực đối địch ở địa phương, cả vùng Nam Đường từ đó mới được yên tĩnh, nhân dân được yên ổn cày cấy làm ăn.

Năm 1536, cha con ông mang quân sĩ đến Sầm Châu theo Lê Trang Tôngg và được trọng dụng. Nguyễn Cảnh Huy được phong làm Bình Dương hầu, Cảnh Hoan tước Dương Đường hầu dưới quyền điều khiển của Nguyễn Kim.

Thời gian cuối đời ông trở về quê nhà cày cấy, làm thuốc chữa bệnh cứu người và an hưởng tuổi già. Các con ông tiếp tục sự nghiệp Trung Hưng  nhà Lê,  ông thọ 64 tuổi mộ táng tại xã Ngọc Sơn, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An.

Năm 1549 nhân khi lên ngôi Trung Tông Vũ Hoàng đế truy phong cho các cựu công thần, Nguyễn Cảnh Huy được gia phong là Dương Vũ dực vận tán trị công thần, hành hạ Nghệ An đạo Đô tổng binh sứ, tước Phúc Khánh quận công.

Đền thờ ông được xây dựng quy mô không rõ năm nào tại Tường Phong giáp, Đại Đồng xã, Nam Đường huyện, Nghệ An xứ nay là xã Thanh Hưng, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An.Trải qua mưa nắng thời gian và các cuộc chiến tranh, nhà thờ đã xuống cấp nên được trùng tu nhiều lần nhưng các lần trước năm 1832 không thấy ghi chép lại. Theo bút tích còn để lại trong thượng điện, năm 1832 (thời vua Tự Đức) nhà thờ được trùng tu từ đầu xuân đến cuối hạ mới xong.

Năm 1942 nhà thờ được xây dựng thêm cổng tam quan và tường bao xung quanh cũng như bổ sung, mua sắm thêm các linh vật, linh quan bên tả, bên hữu.

Tháng 3 năm 1974, thực hiện chủ trương của địa phương (di dân lên vùng đồi để mở rộng diện tích canh tác) nhà thờ được chuyển đến địa điểm hiện nay là thôn Lộc Sơn, xã Thanh Hưng, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An. Khi đó chỉ chuyển được Thượng điện và Trung điện còn cổng tam quan và các hạng mục khác không chuyển được.

Nguyễn Cảnh Huy là một nhân vật lịch sử tiêu biểu đã có nhiều cống hiến cho nhân dân, đất nước và sự phục hưng nhà Lê trong thế kỷ XVI.

Sau này trong cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh (1930 – 1931) nhà thờ Phúc Khánh Quận Công Nguyễn Cảnh Huy (ở làng Tường Phong xã Thanh Hưng còn là nơi tổ chức các cuộc họp bí mật của chi bộ Đảng, lá cờ búa liềm đã được cắp trên nóc tam quan nhà thờ.

Xét công lao của Phúc Khánh quận công, quy mô quần thể phần mộ, nhà thờ còn lưu giữa được, Bộ Văn hóa thể thao du lịch đã ra quyết định công nhận dio tích nhà thờ và phần mộ Phúc Khánh quận công Nguyễn Cảnh Huy là di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gioa. UBND huyện Thanh chương, xaxThanh hưng và dòng họ đã long trọng tổ chức lễ đón nhận bằng vào ngày 17/11/ 2013. Phát biểu tại buổi lễ, thay mặt lãnh đạo tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thái Văn Hằng đã nêu bật những nét chính trong cuộc đời, thân thế, sự nghiệp của Nguyễn Cảnh Huy, đồng thời khẳng định sự nghiệp, công trạng của Bình Dương hầu sẽ sống mãi với hậu thế. Đồng chí chúc con cháu dòng họ Nguyễn Cảnh cũng như bà con xã Thanh Hưng dù đang sinh sống ở đâu, làm gì cũng luôn hướng về cội nguồn, phát huy những giá trị tốt đẹp của tổ tiên trong xây dựng cuộc sống mới, góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, xứng đáng với các bậc tiền nhân.

Tại buổi lễ, đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Hồ Đức Phớc trao Bằng xếp hạng Di tích quốc gia mộ và nhà thờ Nguyễn Cảnh Huy cho đại diện dòng họ và chính quyền địa phương.

                                                                                    Trần Đình Hà.