Bưởi Thanh Mỹ là một giống bưởi được những người dân làm kinh tế mới mang về trồng trên địa bàn xã. Trái bưởi Thanh Mỹ có dạng hình cầu tròn, có lớp lông trắn mịn bao phủ, bề ngang tương đương chiều cao của quả, cuống quả và đế quả hơi lõm nhẹ; vỏ quả khá trơn, có lớp lông trắn mịn bao phủ, màu vỏ quả xanh vàng, vỏ quả dễ lột và khá mỏng với độ dày từ 1,2 – 1,6 cm; thịt quả và tép có màu vàng nhạt, bó chặt, ít nước và dễ tách khỏi vách múi; vị ngọt thanh đậm đà đi vào lòng người, không chua, vị ngọt thanh đậm đà.  Khối lượng quả đạt từ 0,8-1,2 kg, mỗi quả có từ 14-16 múi/quả, tỷ lệ ăn được từ 48-56%, số hạt trên quả từ 100-150 hạt. Trong điều kiện bình thường, bưởi Thanh Mỹ có thể giữ được 3 đến 5 tháng Vỏ quả có thể hơi khô héo và chuyển màu nhưng chất lượng múi bên trong vẫn được giữ nguyên. Tính đến năm 2020, có 152 hộ dân tại xã Thanh Mỹ đã trồng giống bưởi này và tổng diện tích trên 30 ha, trong đó có 15 ha cho thu hoạch với năng suất bình quân 6-9 tấn/ha. Cá biệt, có những cây trên 40 năm tuổi cho năng suất quả từ 300-400 quả/cây. Có thể nói, thị trường bưởi hiện nay rất đa dạng về chủng loại, chất lượng và màu sắc. Tuy nhiên, bưởi Thanh Mỹ vẫn tạo nên sự khác biệt nhờ điểm đặc trưng về mẫu mã và chất lượng quả. Hiện nay, người dân trong tỉnh đã biết đến đặc tính quý của giống bưởi này nên quả bưởi Thanh Mỹ trở nên khá đắt hàng, các thương lái đã vào tận vườn để đặt mua khi quả bưởi còn nhỏ.

                                                Quả bưởi Thanh Mỹ có khối lượng trung bình từ 0,8-1,2 kg

Hợp tác xã Bưởi Thanh Mỹ được thành lập ngày ngày 26 tháng 3 năm 2020, trên cơ sở phối hợp sản xuất của 152 hộ dân trên địa bàn xã Thanh Mỹ, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An. Trước khi thành lập, xã Thanh Mỹ đã chủ động xây dựng kế hoạch đánh giá tổng quát các đặc điểm sinh học, tình hình sản xuất của Bưởi Thanh Mỹ theo quy mô diện tích, số cây theo từng độ tuổi và thực hiện quá trình nhân giống đảm bảo tiêu chuẩn để thúc đẩy quá trình sản xuất. Sau khi được thành lập, Hợp tác xã tiến hành các thủ tục để đăng ký mã QRCODE để truy xuất nguồn gốc sản phẩm, Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm và Giấy chứng nhận vùng trồng đạt chuẩn VietGap.

Về hiệu quả vượt trội, tổng diện tích bưởi Thanh Mỹ ở giai đoạn kinh doanh khoảng 15 ha, bình quân mỗi hộ có từ 300-400 bưởi đạt tiêu chuẩn để bán cho thị trường. Thu nhập tính theo giá bán sỉ 25.000 đ/quả đạt khoảng 6.900.000-35.200.000 đồng/hộ. Sự phát triển mô hình trồng bưởi, đặc biệt là hợp tác xã Bưởi trên địa bàn xã hứa hẹn tiềm năng, nâng cao thu nhập, tạo ra việc làm cho hàng trăm hộ dân trên địa bàn xã Thanh Mỹ, góp phần phát triển kinh tế-xã hội tại địa phương. Bưở Thanh Mỹ đã được công nhận đạt O COP 3 sao vào năm 2020. Hiện tại khách hàng có thể mua trực tiếp tại vườn, tại các chợ trong vùng hoặc mua hàng trực tiếp tại Tầng 1 chung cư Tân Phát đường Lê Mao kéo dài Vinh Tân - Vinh - Nghệ An, số lượng không giới hạn.

                                       Bưởi Thanh Mỹ quả to tròn, có màu vàng nhạt.

Tuy nhiên, hạn chế lớn nhất hiện nay của Bưởi Thanh Mỹ là sản xuất chủ yếu vẫn ở quy mô nhỏ, phân tán, diện tích vùng trồng tập trung thấp. Tư tưởng một số bộ phận nông dân còn mang tính tiểu nông, chưa chú trọng vào đầu tư thâm canh, sản xuất hàng hóa, xây dựng và phát triển thương hiệu. Diện tích trồng mới chủ yếu vẫn còn ở quy mô nông hộ, thiếu những mô hình sản xuất lớn có tính liên kết giữa các hộ trồng bưởi trong sản xuất và kinh doanh. Mức độ đầu tư cho cây bưởi chưa đúng mức so với cả chu trình phát triển của cây, việc ứng dụng các biện pháp kỹ thuật chưa đồng bộ, đa số vẫn còn canh tác theo tập quán cũ như: Vườn không được cải tạo, cây giống chưa đảm bảo về tiêu chuẩn, chủ yếu nhân giống bằng phương pháp chiết cành la, cành trong tán; mật độ trồng dày, cây có nhiều độ tuổi khác nhau; kỹ thuật canh tác, chăm sóc chưa đạt yêu cầu; kỹ thuật thu hái, sơ chế, bảo quản còn thô sơ. Trong thâm canh bưởi tình trạng thiếu phân hữu cơ, nước tưới vẫn còn phổ biến; nhiều hộ trồng song chưa chú trọng đầu tư thâm canh, còn trồng xen ghép với các loại cây trồng khác. Một số diện tích trồng tự phát, không theo quy hoạch nên không chủ động được nguồn nước, không có điều kiện thuận lợi để chăm sóc, chất đất không phù hợp khiến người làm vườn phải tăng chi phí sản xuất, mất nhiều công sức, đối diện với nhiều rủi ro. Nhiều diện tích chưa triệt để áp dụng các biện pháp kỹ thuật tiên tiến theo hướng dẫn nên ảnh hưởng đến chất lượng, tốc độ sinh trưởng của diện tích bưởi mới trồng. Đây là nguyên nhân khiến mẫu mã bưởi còn nhiều điểm hạn chế, chất lượng quả không đồng đều làm giảm giá trị thương mại, gây khó khăn trong hoạt động kinh doanh bưởi quả. Cùng với đó, phát triển sản xuất-tiêu thụ theo hình thức liên kết chuỗi còn chậm, chủ yếu tiêu thụ qua thương lái không có hợp đồng chặt chẽ, phát triển theo hướng trang trại chưa nhiều. Do vậy, để phát triển cây Bưởi Thanh Mỹ theo hướng bền vững, cần phải tác động đồng bộ nhiều giải pháp nhằm khắc phục những hạn chế nêu trên, trong đó khâu nhân giống bằng phương pháp ghép để tạo ra cây giống đảm bảo tiêu chuẩn là rất cần thiết. Kết quả của mô hình nhân giống Bưởi Thanh Mỹ đã sản xuất được 3.000 cây giống đủ tiêu chuẩn xuất vườn để cung cấp cây giống chất lượng cao cho các hộ dân trên địa bàn xã Thanh Mỹ. Lượng cây giống này đủ để trồng trên diện tích 6 ha.

                                  Bưởi Thanh Mỹ đã được công nhận sản phẩm O COP 3 sao từ năm 2020..

 Thời gian tới Thanh Mỹ sẽ triển khai một số giải pháp như , thực hiện tốt công tác quản lý quy hoạch, quản lý và sử dụng hiệu quả quỹ đất. Đề xuất và kêu gọi đầu tư, phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng kỹ thuật (thủy lợi, điện, đường giao thông, các dịch vụ hỗ trợ, hỗ trợ hệ thống nhà lưới, các thiết bị cơ giới...Tiếp nhận các chuyển giao và ứng dụng KHCN trong nông nghiệp, nhất là các khâu chọn tạo giống, kỹ thuật canh tác, chăm sóc, công nghệ sau thu hoạch và tiêu thụ sản phẩm, đảm bảo các yêu cầu tiêu chuẩn, quy chuẩn của quốc gia như tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP... ; Phối hợp tốt và tiếp nhận các buổi tập huấn do các cơ quan chuyên môn các cấp tổ chức cho người dân được tiếp cận và tiếp nhận tiến bộ kỹ thuật và công nghệ vào sản xuất. Thường xuyên cập nhật, phổ biến các mô hình, các điển hình tiên tiến, sáng kiến và kinh nghiệm hay về phát triển nông nghiệp ứng KHCN để nhân ra diện rộng trên địa bàn xã.

                                                                                                                                                                    Trần Đình Hà