Tết Đoan Ngọ
diễn ra vào ngày mùng 5/5 Âm lịch hàng năm. Năm 2024 sẽ vào thứ Hai, ngày 10/6.
"Đoan" có nghĩa là mở đầu, "Ngọ" là khoảng thời gian từ
11h-13h, ăn Tết Đoan Ngọ là ăn vào buổi trưa. Đoan Ngọ tức là lúc Mặt trời bắt
đầu ngắn nhất, ở gần trời đất nhất. Cũng có thể cúng sớm hơn vào giờ Thìn từ 7-
9 giờ. Muộn hơn tý có giờ Quý Mùi từ 13- 15 giờ. Thậm chí có thể muộn hơn nữa
vào giờ bính Tuất 19- 21 giờ.
Lễ vật cúng tết Đoan Ngọ gồm Hoa quả, xô, bánh ngọt.
Theo truyền thuyết kể lại, một ngày sau khi thu hoạch, nông
dân ăn mừng vì trúng mùa nhưng sâu bọ năm ấy lại kéo dày ăn mất cây trái, thực
phẩm đã thu hoạch. Mọi người đau đầu không biết làm cách nào để có thể giải
được nạn sâu bọ này, bỗng nhiên có một ông lão từ xa đi tới tự xưng là Đôi
Truân. Ông chỉ cho dân chúng mỗi nhà lập một đàn cúng gồm đơn giản có bánh tro,
trái cây, sau đó ra trước nhà mình vận động thể dục. Nhân dân làm theo chỉ một
lúc sau, sâu bọ đàn lũ té ngã rã rượi. Lão ông còn bảo thêm: Sâu bọ hằng năm
vào ngày này rất hung hăng, mỗi năm vào đúng ngày này cứ làm theo những gì ta
đã dặn thì sẽ trị được chúng. Dân chúng biết ơn định cảm tạ thì ông lão đã đi
đâu mất. Để tưởng nhớ việc này, dân chúng đặt cho ngày này là ngày "Tết
diệt sâu bọ", có người gọi nó là "Tết Đoan ngọ" vì giờ cúng
thường vào giữa giờ Ngọ.
Một mâm lễ cúng tết Đoan Ngọ 5/5.
Vào dịp này thường mọi người sẽ có
những thay đổi và đánh giá lại kế hoạch cá nhân cũng như làm mới bản thân. Chăm
chỉ tập thể thao là một sự lựa chọn tốt để thực hiện những bước đầu trong cuộc
cách mạng đổi mới bản thân.
Trong ngày
tết đoan ngọ người dân thường dùng các vật phẩm để ăn uống gồm: Rượu
nếp, nếp cẩm đây
là thứ không thể thiếu vào ngày tết Đoan Ngọ. Theo quan niệm của nhiều người,
bộ phận tiêu hóa của con người thường có các loại ký sinh gây hại, chúng thường
nằm sâu trong bụng nên không phải lúc nào cũng tiêu diệt được. Chỉ vào ngày 5
tháng 5 âm lịch, các loại ký sinh này thường ngoi lên, chúng ta mới có thể tận
dụng để loại bỏ chúng bằng cách ăn những thức ăn có vị chua, cay, chát, trong
đó nổi bật nhất là rượu nếp hay nếp cẩm. Đặc biệt, nếu thưởng thức món rượu này
vào buổi sáng, ngay khi thức dậy thì càng hiệu nghiệm.
Bánh tro: là loại bánh có màu vàng đậm, được
làm từ gạo nếp ngâm cùng với nước tro của các loại cây khô, sau đó gói trong lá
chuối rồi đem luộc.
Hoa quả: với mong muốn "tiêu diệt
sâu bệnh" bên trong cơ thể, người ta thường lựa chọn các loại quả có vị
chua như mận, xoài xanh... và ăn chúng vào buổi sáng ngay sau khi thức dậy.
Thịt vịt: đây là món ăn không thể thiếu
của người miền Trung trong ngày tết Đoan Ngọ. Nhiều người cho rằng, vào những
ngày tháng 5 oi nóng thì ăn thịt vịt sẽ giúp cho cơ thể mát mẻ hơn.
Chè trôi nước: đây là món ăn không thể thiếu vào
ngày tết Đoan Ngọ của người miền Nam. Những viên chè làm từ bột nếp, bên trong
có nhân đậu xanh, ăn kèm với nước cốt dừa có vị man mát, thơm ngon.
Chè kê: đây là món ăn đặc trưng của
người Huế mỗi dịp tết Đoan Ngọ. Sau khi xay hạt kê và loại bỏ lớp vỏ, người ta
ngâm rồi đun sôi cho đến khi nở mềm, sền sệt rồi thêm nước đường cùng chút gừng
là đã được một nồi chè kê thơm phức, vô cùng hấp dẫn rồi. Hy vọng qua bài viết
này, giúp các bạn đã hiểu hơn ngày tết Đoan Ngọ là ngày gì cũng như sự tích và
ý nghĩa của nó.
Trần
Đình Hà